Ομιλία του Υπουργού Παιδείας Ευριπίδη Στυλιανίδη στο 2Ο Διεθνές Συνέδριο του ECONOMIST

Κυρίες και Κύριοι,

Θα ήθελα κατ’ αρχήν να σας ευχαριστήσω για την πρόσκλησή σας να συμμετέχω στο 2ο διεθνές συνέδριο του Economist με την νέα μου ιδιότητα ως Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Επιτρέψτε μου να συγχαρώ κι εγώ τους διοργανωτές αυτού του Συνεδρίου, για την άρτια διοργάνωση αλλά και για την ευκαιρία που έδωσαν σήμερα σε όλους εμάς να προσεγγίσουμε ένα τόσο επίκαιρο αλλά και σημαντικό για τη χώρα μας θέμα, όπως αυτό των Συμπράξεων Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.). Σε αυτό το πλαίσιο θα αναφερθώ και στις σημαντικότερες δράσεις που αναπτύσσονται σήμερα από το Υπουργείο μας στον τομέα της Εκπαίδευσης, με έμφαση βέβαια στον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των κτιριακών υποδομών που στεγάζουν ή θα στεγάσουν τα σχολεία της χώρας μας. 

Συχνά έχουμε μια γκρίζα εικόνα για το ελληνικό δημόσιο σχολείο, ως έναν χώρο υποβαθμισμένο, ακαλαίσθητο, ασφυκτικό, με ελλιπή υλικοτεχνική υποδομή, που καταπιέζει την παιδική και εφηβική δημιουργικότητα και καταπνίγει κάθε νεανικό ενθουσιασμό. Ευτυχώς, αυτή η εικόνα τείνει σιγά-σιγά να αλλάζει και να  μην ανταποκρίνεται πλέον στην πραγματικότητα. Τα σχολεία μας αποκτούν καθημερινά νέο πρόσωπο, αναμορφώνονται ριζικά και ανασυγκροτούνται σε δυναμικά περιβάλλοντα μάθησης και δημιουργίας, εντός των οποίων τα παιδιά μας διδάσκονται, ευαισθητοποιούνται, συνυπάρχουν, συνεργάζονται, δημιουργούν. Σύγχρονες κτιριακές υποδομές, εξοπλισμός με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, δημιουργία βοηθητικών χώρων, όπως αθλητικές εγκαταστάσεις, αίθουσες πολλαπλών χρήσεων και εργαστήρια, συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο μαθησιακό και ευρύτερα κοινωνικό περιβάλλον στις σχολικές μονάδες.

Η προσπάθεια αναβάθμισης της υποδομής του σχολικού δικτύου της χώρας συνεχίζεται με ιδιαίτερα εντατικούς ρυθμούς στην τρέχουσα τετραετία. Όπως έχει επανειλημμένα τονίσει και ο Πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής, η Παιδεία αποτελεί στόχο απόλυτης προτεραιότητας για την Ελληνική Κυβέρνηση και τη χώρα μας. Οι ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας, η αξιοποίηση της πληροφορίας και το ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο καλείται η χώρα μας να ανταποκριθεί, επιβάλλουν, όχι μόνο την συνέχιση των μεταρρυθμίσεων αλλά και την επίσπευσή τους. Η εκπαίδευση, από την προσχολική μέχρι την Τριτοβάθμια, καλείται να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση χωρίς περιθώρια για καθυστερήσεις.

Η ευθύνη μας είναι μεγάλη: η πολιτική μας οφείλει να διαμορφώσει την προοπτική ολόκληρης της νέας γενιάς, βασιζόμενη στη συνεννόηση των κοινωνικών φορέων και στη συνεργασία όλων των πολιτικών δυνάμεων, με σύνθεση απόψεων και συναίνεση! Στόχος μας είναι η νέα γενιά της Ελλάδας αλλά και αυτές που θα ακολουθήσουν, να αποτελέσουν τον εκφραστή και το συνεχιστή ενός διαχρονικού πολιτισμού που είναι ανοικτός στις προκλήσεις του κόσμου, διαπνέεται από τις σύγχρονες ευρωπαϊκές αξίες και συνεχίζει δυναμικά να προσφέρει, όχι μόνο στην πατρίδα μας αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Κυρίες και κύριοι,

Στις μέρες μας, η έννοια «επένδυση» αποτελεί  όρο του τρέχοντος, καθημερινού λεξιλογίου. Καμία όμως επένδυση δεν έχει αντίκρισμα και ανταποδοτικότητα, αν πρώτα απ’ όλα δεν επενδύσει στον Άνθρωπο ως αξία, και κυρίως στον νέο άνθρωπο. Προτεραιότητά μας λοιπόν, είναι η ανάδειξη του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας μας, στην υπηρεσία του οποίου τίθενται όλες οι σύγχρονες επενδύσεις σε υλικοτεχνική υποδομή.

Για να αξιοποιηθεί όμως αποτελεσματικά το δυναμικό της νέας γενιάς, οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο, με ορθολογιστική διαχείριση και υψηλό αίσθημα υπευθυνότητας, τις οικονομικές δυνατότητες που διαθέτουμε σήμερα για την περαιτέρω βελτίωση της κτιριακής και υλικοτεχνικής υποδομής των σχολείων μας. Σε αυτό το πλαίσιο, από το 2004 μέχρι σήμερα, ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων έχει απορροφήσει 767 εκ.ευρώ, για την υλοποίηση 325 Νέων Σχολείων, την επέκταση ή/και αναβάθμιση 162 Σχολείων, την εγκατάσταση 4.134 νέων σχολικών αιθουσών καθώς και την κατασκευή 43 Ειδικών Σχολείων για άτομα με ειδικές ανάγκες. Ενώ παράλληλα, ολοκλήρωσε 33 κλειστά Γυμναστήρια  και αναπτύσσει έργο 250 εκ. ευρώ για την κατασκευή 96 Σχολείων στο Νομό Θεσσαλονίκης.
Όσον αφορά τον εξοπλισμό των Σχολείων σε Ηλεκτρονικά αλλά και Συμβατικά μέσα, το ποσοστό απορρόφησης κονδυλίων από τον Ο.Σ.Κ.  εμφανίζει σήμερα αύξηση άνω του 80% σε σχέση με την προηγούμενη τετραετία, με αποτέλεσμα τον τριπλασιασμό του εξοπλισμού των Σχολείων όλων των βαθμίδων. Παράλληλα, έχει ήδη δρομολογηθεί η κατασκευή βιοκλιματικών και οικολογικών Σχολείων («έξυπνα σχολεία») τα οποία και θα πολλαπλασιασθούν τα χρόνια που έρχονται.

Τα έργα σχολικής στέγης που εντάσσονται στο νέο πενταετές πρόγραμμα του Ο.Σ.Κ. (2008-2012), υπολογίζεται να φτάσουν τα 1.7 δις ευρώ, από τα οποία, 400 εκ. ευρώ αφορούν έργα μέσω Σ.Δ.Ι.Τ. Στο πρόγραμμα του Ο.Σ.Κ., περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων 1.200 Νέα Σχολεία, 100 κλειστά γυμναστήρια, 50 αίθουσες πολλαπλών χρήσεων και 500 αναβαθμίσεις σε ήδη υπάρχουσες υποδομές.

Αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό και φιλόδοξο πρόγραμμα σχολικής στέγης που υλοποιείται από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τον Ο.Σ.Κ.,  κινείται σε 8 κύριους άξονες:
•    Την εξάλειψη της διπλοβάρδιας,
•    Την απομάκρυνση του αμιάντου από όλα τα σχολικά κτίρια της χώρας,
•    Την δημιουργία νέων σχολικών μονάδων με απόλυτα σύγχρονες προδιαγραφές και σεβασμό στο περιβάλλον,
•    Την αναβάθμιση των υπαρχουσών σχολικών μονάδων,
•    Την δημιουργία Βιοκλιματικών Σχολείων (έξυπνα σχολεία)
•    Την αύξηση ή/και βελτίωση των Ειδικών Σχολείων και Εργαστηρίων
•    Τον προσεισμικό έλεγχο  με έμφαση στα σχολεία που έχουν ανεγερθεί προ του 1970 και τέλος
•    Την μείωση των μισθωμένων κτιρίων.

Οι μεγάλες ανάγκες που ακόμα αντιμετωπίζει η χώρα μας σε κτιριακές σχολικές υποδομές, είναι σε όλους μας γνωστές. Όπως επίσης είναι γνωστές οι συνεχείς και αποτελεσματικές προσπάθειες που καταβάλλει η Ελληνική Κυβέρνηση για τη βελτίωση των δημοσιονομικών της χώρας με βασικούς στόχους α) την περαιτέρω μείωση του ελλείμματος, β) την αποτελεσματικότερη διαχείριση και αξιοποίηση των πόρων του Δημοσίου και γ) την ενίσχυση των επενδύσεων και επιτάχυνση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Νόμος 3389 του 2005, άνοιξε τον δρόμο για την ευρεία εφαρμογή και στη χώρα μας των Συμπράξεων Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.). Με επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, τόσο την αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης, όσο και την υλοποίηση των αναγκαίων έργων και υποδομών, των οποίων πηγή χρηματοδότησης θα είναι κυρίως το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Με δεδομένους τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και την ανάγκη για συγκράτηση των δημοσίων δαπανών, οι Σ.Δ.Ι.Τ., αποτελούν ένα σημαντικό εναλλακτικό τρόπο χρηματοδότησης για την επίτευξη των επενδυτικών μας στόχων και όχι μόνο.

Με τις Σ.Δ.Ι.Τ., το ελληνικό Δημόσιο διαθέτει πλέον το απαραίτητο νομικό πλαίσιο το οποίο του επιτρέπει να σχεδιάζει και να υλοποιεί ένα μεγάλο αριθμό έργων, στοχεύοντας στη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και της οικονομικής αποδοτικότητας των έργων αυτών. Έργα τα οποία αναμένεται να συμβάλουν όχι μόνο στην αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης αλλά και στην αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Δεδομένου ότι πολλές φορές εκφράζονται ανησυχίες ή προβληματισμοί για την εμπλοκή των ιδιωτικών φορέων στην εκπαίδευση και τις συνέπειες που αυτή θα έχει αναφορικά με τον κεντρικό ρόλο του κράτους, θέλω να καταστήσω σαφές ότι σε καμία περίπτωση η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν αναιρεί, ούτε υποκαθιστά τον πρωταρχικό ρόλο του Κράτους, δηλαδή την προστασία του δημοσίου συμφέροντος, την αξιολόγηση και ιεράρχηση των κοινωνικών αναγκών, τον αναδιανεμητικό χαρακτήρα των πολιτικών και την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Χρησιμοποιώντας τις Σ.Δ.Ι.Τ., εξασφαλίζουμε επάρκεια πόρων για τη χρηματοδότηση ενός σημαντικού αριθμού δημοσίων επενδύσεων, αξιοποιώντας παράλληλα την τεχνογνωσία, την εμπειρία αλλά και την ευελιξία που ο ιδιωτικός τομέας διαθέτει. Τόσο σε βραχυπρόθεσμη βάση, όσον αφορά τον χρόνο κατασκευής των έργων, την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης αλλά και του ελεγχόμενου κόστους, όσο και σε μακροπρόθεσμη βάση, διασφαλίζοντας την αποτελεσματική λειτουργία και συντήρηση  των συγκεκριμένων επενδύσεων, όπως η ίδια Σύμπραξη προβλέπει.

Θεωρώντας ως αποδοτικότερη επιλογή την επιλογή με τα καλύτερα δυνητικά αποτελέσματα σε σχέση με τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους, το ΥΠ.Ε.Π.Θ. ανταποκρίθηκε έγκαιρα στην πρόκληση των Σ.Δ.Ι.Τ. Γιατί η εφαρμογή των Σ.Δ.Ι.Τ. στη χώρα μας παρουσιάζει  διπλό ενδιαφέρον: αφενός μεν ως προς τις προοπτικές για οικονομική ανάπτυξη, αφετέρου δε  ως προς τις ευκαιρίες που προσφέρονται για τη δημιουργία και διάθεση ποιοτικών υποδομών σε τομείς όπως η παιδεία, όπου τα οφέλη διαχέονται στην κοινωνία και γίνονται ορατά σε  μακροπρόθεσμο επίπεδο.

Εκ των πραγμάτων, η χάραξη πολιτικής στον τομέα της παιδείας, δεν μπορεί να περιοριστεί χρονικά στα στενά πλαίσια μιας κοινοβουλευτικής περιόδου. Η μεταρρύθμιση και η αλλαγή στον ευαίσθητο αυτό χώρο, είναι μία συνεχής προσπάθεια με εξ αρχής καθορισμένο και δεδομένο σκοπό: να εξασφαλισθούν όλες εκείνες οι προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν στη νέα γενιά να εφοδιασθεί με τις απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες που θα της επιτρέψουν να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που προβάλλονται στον σημερινό κόσμο.

Κατά συνέπεια, η επιτάχυνση τόσο της υλοποίησης νέων κτιριακών υποδομών όσο και της αναβάθμισης των ήδη υπαρχουσών, κρίνεται επιτακτική για τη διαμόρφωση καλύτερων συνθηκών διδασκαλίας και μάθησης αλλά και για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Κατά συνέπεια, η επιλογή των Σ.Δ.Ι.Τ. ως «εργαλείο» για την υλοποίηση έργων  στον τομέα της παιδείας, αναμένεται να συμβάλει θετικά και άμεσα στην ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων σχολικών υποδομών, οι οποίες αποτελούν για την  χώρα μας  επιτακτική ανάγκη.

Διότι, παρά την τεράστια πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα της σχολικής στέγης από το 2004 και μετά, το ποσοστό της διπλοβάρδιας στο σύνολο της επικράτειας, αγγίζει ακόμα το 3,6%, ενώ οι σχολικές μονάδες που μισθώνονται από ιδιώτες φτάνουν περίπου το 7,5%. Και είναι γνωστό ότι ανάγκη αναβάθμισης χρειάζονται ακόμα αρκετά σχολικά κτίρια που βρίσκονται σε λειτουργία σε διάφορες περιοχές της χώρας μας. Κάτι που σημαίνει ότι η προσπάθειά μας είναι και πρέπει να είναι συνεχής και αποτελεσματική.

Με στόχο την επιτάχυνση των έργων αυτών, προγραμματίζεται η κατασκευή και αναβάθμιση σημαντικού αριθμού σχολικών κτιρίων μέσω Σ.Δ.Ι.Τ., με χρονοδιάγραμμα αποπεράτωσης 7-8 ετών ( αντί των 15 περίπου ετών που θα απαιτούνταν, αν η υλοποίηση γινόταν με την κλασσική μέθοδο χρηματοδότησης δημοσίων έργων).

Μέχρι σήμερα, έχουν σχεδιαστεί πέντε μεγάλα έργα μέσω Σ.Δ.Ι.Τ., στα οποία εντάσσεται και η κατασκευή 129 νέων σχολικών μονάδων σε ολόκληρη την επικράτεια με φορέα υλοποίησης τον Ο.Σ.Κ. και προϋπολογισμό 541.4 εκ. ευρώ, καθώς και 6 νέων κτιρίων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Χθες μάλιστα υπογράψαμε την πρώτη Σύμβαση «Χρηματοοικονομικού Συμβούλου» με την Εθνική Τράπεζα για την κατασκευή 27 Σχολείων μέσω Σ.Δ.Ι.Τ. στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, αρχικού προϋπολογισμού 150.4 εκ. ευρώ.

Τα βασικά κριτήρια στα οποία στηρίχθηκε η ένταξη κτιριακών υποδομών του ΥΠ.Ε.Π.Θ. στις Σ.Δ.Ι.Τ. είναι: η απόλυτη αναγκαιότητα και σκοπιμότητα των συγκεκριμένων έργων, η εξασφάλιση της απαραίτητης χρηματοοικονομικής επάρκειας πόρων τόσο για την υλοποίηση όσο και για την μετέπειτα συντήρησή τους λόγω της μακράς περιόδου χρήσης τους και κυρίως η τεχνική και οικονομική βιωσιμότητά τους.

Είναι γνωστό ότι κτιριακές υποδομές σε σχολεία και Πανεπιστήμια δεν μπορούν να είναι ανταποδοτικού χαρακτήρα. Οι ανάδοχοι  που τελικά θα επιλεγούν, θα κληθούν να αναλάβουν τόσο την κατασκευή όσο και τη συντήρηση, τη φύλαξη, την καθαριότητα και την ασφάλιση των συγκεκριμένων κτιρίων για μεγάλο χρονικό διάστημα που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 30 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι η κατασκευή τους θα πρέπει να είναι ποιοτική προκειμένου να καταστεί ευκολότερη και περισσότερο συμφέρουσα η μετέπειτα συντήρησή τους. Το ελληνικό Δημόσιο από την πλευρά του, αναλαμβάνει μέσω του Ο.Σ.Κ. την αποπληρωμή των αναδόχων σε ετήσια βάση, αρχής γενομένης μετά την ολοκλήρωση της κάθε επένδυσης και αφού πιστοποιηθεί η απόλυτη συμφωνία του ολοκληρωμένου έργου με τις αρχικές τεχνικές αλλά και ποιοτικές προδιαγραφές. Το ύψος της ετήσιας αποπληρωμής προς τον ανάδοχο, εξαρτάται από την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, βάσει προκαθορισμένων και συγκεκριμένων κριτηρίων, τα οποία ορίζονται από την ίδια σύμβαση Σ.Δ.Ι.Τ..

Αυτό που οφείλω βέβαια να τονίσω είναι ότι η αρμοδιότητα των ιδιωτικών φορέων στο πλαίσιο των Σ.Δ.Ι.Τ. περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στην κατασκευή και συντήρηση των συγκεκριμένων έργων. Οι ιδιώτες φορείς δεν έχουν ουδεμία αρμοδιότητα ή ανάμειξη στην εκπαιδευτική διαδικασία, ή στο σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής. Οι αρμοδιότητες αυτές παραμένουν αποκλειστικά και μόνο στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Από τα έργα που έχουν σχεδιαστεί μέχρι σήμερα, η Διυπουργική Επιτροπή Σ.Δ.Ι.Τ. έχει ήδη εγκρίνει τα εξής:
•    Του Νομού Αττικής ( για σύνολο 27 σχολικών μονάδων)
•    Της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας
•    Της Περιφέρειας Ανατολικής & Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θράκης & Ιονίων Νήσων
Για τα έργα του Νομού Αττικής , αναμένεται να προχωρήσει σύντομα η προκήρυξη για την επιλογή αναδόχου, με στόχο, αρχές του 2008 να υποβληθούν οι πρώτες προσφορές.
Συγχρόνως, βρίσκονται υπό έγκριση από την Ειδική Γραμματεία Σ.Δ.Ι.Τ. τα έργα
•    Της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας και Στερεάς Ελλάδας, και
•    Της Περιφέρειας Πελοποννήσου, Βορείου Αιγαίου και Κρήτης

Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός σχολείου που θα λειτουργήσει ως πόλος έλξης για τους μαθητές. Ενός σχολείου-κέντρου γνώσης, με εργαστήρια, βιβλιοθήκες, αίθουσες πληροφορικής και χώρους αναψυχής, που θα ενεργοποιήσει την ανάγκη για μάθηση και δημιουργία και θα λειτουργήσει ως κύτταρο ανανέωσης για την κοινωνία μας.
Οι Σ.Δ.Ι.Τ. δεν αποτελούν πανάκεια, ούτε και τον απλούστερο τρόπο χρηματοδότησης έργων. Όμως, όπως έχει ήδη αποδείξει η διεθνής εμπειρία, αν χρησιμοποιηθούν με σύνεση, προσοχή και ορθολογισμό, μπορούν να αποτελέσουν ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό εργαλείο για την υλοποίηση σημαντικών έργων υποδομής στη χώρα μας.

Κυρίες και κύριοι,

Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω ότι στον νευραλγικό τομέα της Παιδείας, οι αγκυλώσεις και οι ιδεοληψίες αποτελούν τροχοπέδη για την πρόοδο. Στην προσπάθεια για τη διαμόρφωση ενός εκπαιδευτικού οράματος, που θα προσφέρει στους νέους και τις νέες μας ποιοτική και ανταγωνιστική εκπαίδευση, δεν υπάρχουν στεγανά. Κάθε συνεισφορά που αντανακλά την ευαισθητοποίηση των κοινωνικών εταίρων σε θέματα παιδείας είναι σημαντική και ευπρόσδεκτη, προκειμένου τα σχολεία μας να αποκτήσουν ένα σύγχρονο προφίλ και οι μαθητές μας ένα πιο λειτουργικό και ευχάριστο περιβάλλον μάθησης και κοινωνικοποίησης.

Σας ευχαριστώ.